Prei is een trouwe vriend in de moestuin. Niet spectaculair misschien, maar wel oerdegelijk, veelzijdig en ontzettend lekker. Het fijne aan prei? Je kunt ‘m bijna het hele jaar door kweken in Nederland. En of je nu een balkonbak hebt of een flinke lap grond, er is altijd wel een manier om prei een plekje te geven.
Deze gids is speciaal geschreven voor beginnende hobbytuiniers die graag zelf prei willen kweken. We nemen je stap voor stap mee van zaaien tot oogsten, en we behandelen ook veelvoorkomende vragen en problemen. En nee, groene vingers zijn niet verplicht. Wel geduld, want prei groeit gestaag.
Voorbereiding
Prei houdt van een zonnige plek en voedzame, goed doorlatende grond. Zorg dus voor een luchtige bodem met voldoende organisch materiaal. Spit de grond in het najaar of vroege voorjaar en werk compost of goed verteerde mest door de aarde. Vermijd verse mest, dat kan de wortels verbranden.
Er zijn zomer-, herfst- en winterprei, elk met hun eigen groeicyclus. Bepaal dus eerst welk type je wilt telen. Zomerprei groeit snel, maar is minder vorstbestendig. Winterprei is taaier, groeit langzamer, maar blijft vaak de hele winter goed in de grond.
Samenvatting:
Kies een zonnige plek met voedzame, luchtige bodem
Werk compost of oude mest door de grond
Kies tussen zomer-, herfst- of winterprei
Zaaien/planten
Prei zaaien doe je tussen februari en april onder glas of binnenshuis. Je kunt ook direct in de volle grond zaaien vanaf april. Gebruik zaaigrond en houd de temperatuur rond de 15-20 graden. Zodra de plantjes potlooddikte hebben (meestal na 8-10 weken), zijn ze klaar om uit te planten.
Maak diepe gaatjes (10-15 cm) met een stokje en zet de jonge preiplantjes erin. Je hoeft het gat niet dicht te maken; regen en water geven doen de rest. Zo krijg je lange witte schachten, precies wat je wilt.
Samenvatting:
Zaaien kan vanaf februari binnen of vanaf april buiten
Uitplanten als de plantjes potlooddikte hebben
Plant in diepe gaatjes voor mooie, lange prei
Water geven
Prei is geen dorstige plant, maar droogte vertraagt de groei. Zorg dus voor een gelijkmatige vochtigheid, zeker na het uitplanten en tijdens droge periodes in de zomer. Geef liever af en toe veel water dan elke dag een beetje.
In potten moet je vaker water geven, vooral bij warm weer. Gebruik bij voorkeur regenwater, dat is beter voor de planten én het milieu. Mulch rond de planten helpt om het vocht vast te houden.
Samenvatting:
Prei houdt van gelijkmatig vochtige grond
Geef liever diep en minder vaak
Potten drogen sneller uit
Mulchen helpt tegen verdamping
Zonlicht
Prei is niet heel kieskeurig, maar hoe meer zon, hoe beter de groei. Een plek met minimaal 6 uur zon per dag is ideaal. In halfschaduw groeien ze ook, maar iets langzamer.
Zorg dat de planten niet te dicht op elkaar staan, zodat elk plantje voldoende licht en lucht krijgt. Dit voorkomt schimmel en bevordert een rechte, gezonde groei.
Samenvatting:
Prei groeit het best met 6+ uur zon per dag
Halfschaduw kan, maar trager
Voldoende ruimte voorkomt ziektes
Oogsten
Zomerprei kun je vanaf juli oogsten, winterprei vaak pas vanaf oktober. Je kunt prei uit de grond trekken met een spitvork of schepje. Laat bij voorkeur het wortelstelsel heel, dan kun je sommige planten zelfs laten doorschieten tot zaaddrager.
Oogst bij voorkeur als de prei nog frisgroen en stevig is. Laat ze niet te lang staan, anders worden ze taai. Prei blijft lang goed in de grond, dus oogst wat je nodig hebt en laat de rest staan.
Samenvatting:
Zomerprei oogst je vanaf juli, winterprei vanaf oktober
Gebruik een spitvork voor het oogsten
Oogst geleidelijk voor verse prei
Veelgemaakte fouten
Een van de meest gemaakte fouten is te dicht op elkaar planten. Daardoor krijgen de planten te weinig ruimte en blijven ze dun. Ook vergeten mensen vaak voldoende diep te planten, waardoor je korte, witte schachten krijgt.
Teveel stikstof kan leiden tot slappe groei en vatbaarheid voor ziekten. Gebruik dus uitgebalanceerde voeding, geen verse mest. En vergeet niet: prei groeit langzaam. Te vroeg oogsten levert mager resultaat op.
Samenvatting:
Geef planten voldoende ruimte
Plant diep voor lange, witte schachten
Vermijd teveel stikstof
Heb geduld: prei groeit traag
Mogelijke problemen
Preivlieg is een beruchte plaag. De larven vreten gangen in de prei, waardoor hij gaat rotten. Gebruik insectengaas of plant prei naast wortel of ui als natuurlijke afschrikking.
Roest kan ook voorkomen, vooral bij nat weer. Zorg voor luchtige opstelling en wissel jaarlijks van plek. Bij zware aantasting kun je aangetaste bladeren weghalen.
Samenvatting:
Preivlieg is een veelvoorkomend probleem
Insectengaas of combinatieteelt helpt
Roest ontstaat bij nat weer
Luchtige stand en vruchtwisseling zijn belangrijk
Tips
Aanaarden (grond tegen de stelen schrapen) zorgt voor langere, wittere prei
Gebruik zaailinten voor nette rijen
Oogst eerst de dikste exemplaren, laat de rest doorgroeien
Kweek prei op verhoogde bedden bij natte grond
Laat een paar planten bloeien voor eigen preizaad
Samenvatting:
Aanaarden bevordert witte schachten
Zaailinten houden rijen netjes
Oogst geleidelijk
Verhoogde bedden bij natte grond
Bloeiende prei = zaad voor volgend jaar
Veelgestelde vragen over prei
Hoe krijg je dikke prei?
Dikke prei krijg je door voldoende ruimte tussen de planten te houden, goed te voeden en regelmatig aan te aarden. Geef ook genoeg water tijdens droge periodes.
Moet je prei knippen?
Soms knippen mensen het loof terug bij het uitplanten om verdamping te beperken. Het is niet verplicht, maar het kan helpen bij het aanslaan van jonge planten.
Kun je prei kweken in een pot?
Ja, maar kies een diepe pot van minimaal 25 cm. Gebruik luchtige, voedzame grond en geef regelmatig water. Verwacht iets kleinere preien dan in de volle grond.
Preizaad kweken: hoe doe je dat?
Laat een paar planten doorschieten in het tweede jaar. Ze bloeien dan en vormen zaadhoofden. Oogst het zaad als het begint te verkleuren en laat het goed drogen.
Wanneer zaai je prei?
Voor zomerprei zaai je in februari-maart. Voor winterprei rond mei-juni. De timing hangt af van het soort prei en of je binnen of buiten zaait.
Afsluiting
Prei kweken is misschien geen rock-‘n-roll, maar wel enorm bevredigend. Het vraagt wat tijd en aandacht, maar de beloning is groot: smaakvolle, verse prei uit eigen tuin. Met deze gids heb je alle kennis in huis om succesvol aan de slag te gaan.
En zeg nou zelf: hoe leuk is het om in hartje winter een prei uit de grond te trekken die je maanden geleden zelf hebt gezaaid?
Willeke Straus is een bevlogen tuinier met een hart voor de natuur. Ze verdiept zich in alles wat groeit en bloeit – van plukbloemen tot pompoenen, van composthoop tot kippenhok. Als moeder van drie en oma van vijf weet ze als geen ander hoe waardevol het is om buiten bezig te zijn, samen te zaaien, oogsten en genieten van het leven in het groen.