Druiven kweken in je eigen tuin: het klinkt misschien als iets wat alleen weggelegd is voor mensen met een wijngaard in Zuid-Frankrijk. Maar niets is minder waar. Ook in het Nederlandse klimaat kun je prima je eigen druiven oogsten. Het vereist wat geduld, aandacht en de juiste aanpak, maar het resultaat is absoluut de moeite waard. Of je nu droomt van zoete tafeldruiven, je eigen sap of zelfs een huisgemaakte wijn, met een beetje toewijding kom je al een heel eind. In deze gids nemen we je stap voor stap mee in het proces van druiven kweken, van voorbereiding tot oogst, inclusief handige tips en het oplossen van veelvoorkomende problemen.
Tip: Pokon Bio zaai- en stekgrond en Moestuinkas met roosterfolie.
Voorbereiding
Een goede voorbereiding is het halve werk, zeker bij het kweken van druiven. Begin met het kiezen van de juiste druivensoort. In Nederland doen rassen zoals Vitis vinifera ‘Boskoop Glory’, ‘Muscat Bleu’ en ‘Phoenix’ het erg goed vanwege hun weerstand tegen schimmels en hun geschiktheid voor het koelere klimaat. Bedenk ook wat je met je druiven wilt doen: sommige soorten zijn ideaal voor directe consumptie, terwijl andere beter geschikt zijn voor wijn of sap.
Daarnaast is de locatie cruciaal. Kies een plek die veel zon krijgt, bij voorkeur tegen een warme muur op het zuiden of zuidwesten. Zorg voor luchtige, goed doorlatende grond. Een druif houdt niet van natte voeten, dus zorg dat overtollig water weg kan.
Maak de grond los en meng eventueel compost of goed verteerde mest door de aarde om de bodem te verrijken. Als je op kleigrond tuiniert, overweeg dan om wat zand toe te voegen om de drainage te verbeteren.
Samenvatting:
Kies een druivensoort die past bij het Nederlandse klimaat
Zoek een zonnige, beschutte plek
Verrijk de grond met compost of mest
Zorg voor goede afwatering
Zaaien/planten
Hoewel je druiven kunt opkweken uit een pitje, is dat voor de meeste hobbytuiniers niet de beste optie. Druiven die uit zaad groeien, zijn vaak onbetrouwbaar qua opbrengst en smaak. Het is veel slimmer (en sneller) om een jonge druivenplant te kopen bij een kweker of tuincentrum.
Plant je druif in het vroege voorjaar (maart of april) of het najaar (oktober) wanneer de grond nog warm is. Graaf een ruim plantgat, zet de kluit op dezelfde diepte als in de pot en druk de aarde goed aan. Zorg dat je een stevige steun of pergola in de buurt hebt, want druiven zijn klimplanten en zullen snel houvast zoeken.
Laat voldoende ruimte tussen meerdere planten, minstens 1,5 tot 2 meter, zodat ze genoeg lucht en licht krijgen. Denk ook alvast na over hoe je de plant wilt leiden: horizontaal langs draden of verticaal langs een rek.
Samenvatting:
Liever een jonge plant dan zaaien uit pit
Plant in maart/april of oktober
Zorg voor steunconstructie
Houd genoeg ruimte tussen planten
Water geven
Druiven hebben na het planten regelmatig water nodig, vooral in de eerste jaren wanneer ze nog geen diep wortelstelsel hebben ontwikkeld. Geef liever één keer per week flink water dan elke dag een beetje. Zo stimuleer je de wortels om diep te groeien.
In droge zomers moet je opletten dat de grond niet volledig uitdroogt. Maar overdrijf ook niet: een druivenplant houdt niet van een constant natte bodem. Een goede truc is om te mulchen met stro of houtsnippers rond de voet van de plant. Dit houdt vocht vast én onderdrukt onkruid.
Eenmaal volwassen kan de plant redelijk tegen droogte, maar voor een goede vruchtzetting en sappige druiven is het belangrijk dat er in de bloei- en vruchtfase voldoende vocht beschikbaar is.
Samenvatting:
Geef diep en minder vaak water
Let extra op in droge zomers
Mulchen helpt tegen uitdroging
Volwassen planten zijn redelijk droogtetolerant
Zonlicht
Druiven zijn zonaanbidders. Ze hebben minimaal 6 tot 8 uur direct zonlicht per dag nodig om goed te groeien en rijpe, zoete vruchten te produceren. Hoe meer zon, hoe beter. Een warme muur kan een groot verschil maken, want die weerkaatst zonlicht én houdt warmte vast.
Zonder voldoende zon krijg je zure of zelfs onrijpe druiven. Bovendien zijn zon en luchtcirculatie cruciaal voor het voorkomen van schimmels, zoals meeldauw. Let er dus op dat je plant niet overschaduwd wordt door bomen of gebouwen.
In potten gekweekte druiven kun je makkelijk verplaatsen naar de zonnigste plek. In de volle grond moet je bij het aanplanten dus echt goed letten op lichtinval, vooral in de lente en zomer.
Samenvatting:
Minstens 6 tot 8 uur zon per dag
Zon is essentieel voor smaak en rijping
Kies een plek uit de schaduw
Goede luchtcirculatie voorkomt schimmel
Oogsten
Druiven zijn meestal oogstklaar vanaf augustus tot eind september, afhankelijk van het ras en de weersomstandigheden. Het lastige is: ze rijpen niet na als je ze plukt. Dus plukken op het juiste moment is belangrijk. Proef er regelmatig eentje om te bepalen of ze rijp zijn. Rijpe druiven zijn vol van smaak, stevig en laten makkelijk los van de tros.
Knip hele trossen voorzichtig af met een snoeischaar en bewaar ze koel en droog. Gebruik ze bij voorkeur binnen een paar dagen. Sommige soorten kun je ook drogen of verwerken tot sap, jam of wijn.
Samenvatting:
Oogst tussen augustus en september
Proef om te bepalen of ze rijp zijn
Pluk trossen voorzichtig
Gebruik ze snel of verwerk ze
Snoeien van druiven
Snoeien is essentieel voor een gezonde, productieve druivenplant. Het klinkt misschien spannend, maar met wat basiskennis kom je al een heel eind. De belangrijkste snoeiperiode is in de winter, rond januari of februari, wanneer de plant in rust is. Knip dan de zijtakken terug tot op twee knoppen vanaf de hoofdstam. Zo houd je de plant overzichtelijk en stimuleer je vruchtvorming.
Een tweede, lichtere snoei volgt in de zomer. Hierbij verwijder je overtollige scheuten die geen vruchten dragen en zorg je voor lucht en licht in de plant. Dit helpt ook om schimmelziekten te voorkomen.
Let op: snoei niet te laat in het voorjaar, anders “bloeden” de druiven. Ze verliezen dan sap, wat de groei kan belemmeren.
Samenvatting:
Wintersnoei in januari/februari
Zomersnoei voor lucht en licht
Laat 1 tot 2 knoppen per zijtak staan
Snoei op tijd om bloeden te voorkomen
Onderhoud in het seizoen
Tijdens het groeiseizoen (lente en zomer) vraagt de druivenplant regelmatige aandacht. Controleer wekelijks op nieuwe scheuten, bind de ranken tijdig op, en verwijder onnodige uitlopers. In juni kun je beginnen met dieven: het weghalen van zijscheuten tussen de hoofdstengel en bladeren. Dit voorkomt een overwoekerde plant.
Geef in het voorjaar wat organische mest en herhaal dit eventueel lichtjes in de zomer. Zorg dat je goed blijft water geven in droge periodes, en check de bladeren op tekenen van schimmel.
Eenmaal in de bloei en vruchtzetting kun je wat blad verwijderen rond de trossen om zonlicht toe te laten. Hierdoor rijpen de druiven beter én vermindert het risico op schimmel.
Samenvatting:
Bind ranken op en verwijder uitlopers
Geef mest in voorjaar en zomer
Blad verwijderen rond trossen voor rijping
Blijf controleren op schimmel
Veelgemaakte fouten
Veel beginnende druiventelers maken dezelfde fouten. Een van de grootste: te veel voeding geven. Druiven houden van een matig voedzame bodem. Te veel stikstof leidt tot veel blad, maar weinig druiven.
Een andere veelvoorkomende fout is het verkeerd snoeien (of helemaal niet snoeien). Zonder jaarlijkse snoei verandert je druif in een wirwar van takken met amper vruchten. Snoeien doe je in de winter, waarbij je de hoofdtakken spaart en de zijtakken kort houdt.
Ook verkeerd gekozen standplaats (te weinig zon, te natte bodem) zorgt vaak voor problemen. Tot slot: onderschat niet hoeveel ruimte een druif nodig heeft. Hij groeit sneller dan je denkt.
Samenvatting:
Geef niet te veel mest
Snoei jaarlijks in de winter
Vermijd natte en schaduwrijke plekken
Geef de plant genoeg ruimte
Tip: Pokon Bio zaai- en stekgrond en Moestuinkas met roosterfolie.
Mogelijke problemen
Druiven kunnen last krijgen van schimmels zoals meeldauw (wit laagje op bladeren) of valse meeldauw (gele vlekken, bruine schimmel aan onderzijde). Goede luchtcirculatie, voldoende zon en eventueel preventieve biologische bestrijdingsmiddelen helpen dit te voorkomen.
Ook druivenmot en vogelvraat kunnen parten spelen. Span tijdig netten over de plant als je ziet dat vogels interesse krijgen in je rijpende druiven.
Soms groeien je druiven wel, maar blijven ze klein of zuur. Oorzaak is vaak te weinig zon, onregelmatig water geven of overbemesting. Een andere frustratie is dat er geen vruchten ontstaan: dit komt vaak doordat de plant te jong is of verkeerd is gesnoeid.
Hoe ontstaan druiven zonder pit? Pitloze druiven zijn meestal het resultaat van speciale cultivars die zijn ontwikkeld via veredeling. Sommige soorten maken wel pitten aan, maar deze sterven af tijdens de ontwikkeling. Dit heet parthenocarpie. Pitloze druiven kun je dus niet eenvoudig vermeerderen via zaaien, maar worden via stekken gekweekt.
Samenvatting:
Schimmels: meeldauw en valse meeldauw
Druivenmot en vogels kunnen schade veroorzaken
Kleine of zure druiven door te weinig zon of onregelmatige verzorging
Geen vruchten door jonge plant of slechte snoei
Pitloze druiven ontstaan door parthenocarpie
Tips
Begin met een sterke, ziekteresistente soort
Leid je druif langs een rek of pergola voor optimale groei
Snoei ieder jaar streng: een druif is geen klimop
Gebruik mulch tegen uitdroging
Zet een waterdichte markering bij de plant met het ras en snoei-instructie
Netten of vogelverschrikkers kunnen je oogst redden
Denk aan je buren: een druif kan zich uitbundig verspreiden
Samenvatting:
Kies robuuste rassen
Leid en snoei structureel
Bescherm tegen droogte en vogels
Plan vooruit en houd het overzicht
Afsluiting
Het kweken van druiven is misschien niet de meest makkelijke moestuintaak, maar zeker een van de meest belonende. Met een beetje voorbereiding, geduld en aandacht tover je je tuin om tot een mediterrane oase met sappige trossen druiven. En als het eenmaal lukt, wil je nooit meer anders. Geen druif smaakt zo goed als eentje van je eigen pergola.
Dus trek die tuinhandschoenen aan, plant die druif en geef het een paar seizoenen de tijd. Je tuin (en je smaakpapillen) zullen je dankbaar zijn.
Willeke Straus is een bevlogen tuinier met een hart voor de natuur. Ze verdiept zich in alles wat groeit en bloeit – van plukbloemen tot pompoenen, van composthoop tot kippenhok. Als moeder van drie en oma van vijf weet ze als geen ander hoe waardevol het is om buiten bezig te zijn, samen te zaaien, oogsten en genieten van het leven in het groen.